Διευθύντρια Ινστιτούτου γενετικής βελτίωσης και φυτογενετικών πόρων.
Υπεύθυνη του Δικτύου Ελληνικών Βοτανικών Κήπων
Τακτική Ερευνήτρια ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ
Η Δρ. Ελένη Μαλούπα αναφέρθηκε στις προσπάθειες που καταβάλουν τα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης των Κυκλάδων ώστε να αναδείξουν την αρωματοθεραπεία μέσο της κατασκευής, μεταποίησης και προώθησης σειράς αρωμάτων και βοτάνων η παραγωγή των οποίων στηρίζεται κατά βάσην στα αρωματικά φυτά που συναντά κανείς στις Κυκλάδες, αλλά και σε όλο το Αιγαίο.
Όπως ανέφερε η κυρία Μαλούπα, δεν πρόκειται για μια ανακάλυψη που έγινε πρόσφατα. Πριν απο εμάς τα είχαν ανακαλύψει ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης, ο Αριστοτέλης.
Αυτό όμως που απαιτείται είναι εμείς ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός “Δήμητρα”, η Ομοσπονδία των Νησιών Μικρών Κυκλάδων, το Επιμελητήριο Κυκλάδων, η Περιφέρεια, οι Δήμοι να συμπράξουμε για να μπορέσει αυτή η δουλειά που ξεκίνησε να ολοκληρωθεί με έργα. Να μπορέσει να γίνει κάτι.
Όλα αυτά τα προιόντα που σήμερα με την μορφή πρώτων υλών τα βρίσκει κανείς στην αρωματοποία στηρίζονται σε φυτογενείς πόρους. Η Ελλάδα έχει προσφέρει πολλά σε αυτόν τον κλάδο καθώς διαθέτει πολλά άγρια συγγενικά είδη πάνω στα οποία στηρίζονται τα καλλιεργίσιμα είδη.
Αναλυτικότερα η κυρία Μαλούπα ανέφερε τα εξής :
– Οι φυτογενετικοί πόροι συγκροτούν το σύνολο της διαθέσιμης γενετικής παραλλακτικότητας των καλλιεργούμενων ειδών και των άγριων συγγενών ειδών τους συμβάλλοντας κατ΄αυτό τον τρόπο στην συνεχή βελτίωση των καλλιεργειών.
– Τα βότανα είναι φυτά με βιολογικώς δραστικές χημικές ενώσεις και δευτερογενείς μεταβολίτες.
– Τα βότανα διακρίνονται σε:
– Φαρμακευτικά φυτά στα οποία βλέπει κανείς πλήθος διαφορετικών χημικών ενώσεων με ισχυρή βιολογική δραστικότητα, πολύ συχνά τοξικές για τους καταναλωτές. Η παρουσία τους εντοπίζεται σε συγκεκριμένες οικογένειες, γένη και είδη φυτών.
– Παραδοσιακά θεραπευτικά φυτά τα οποία χρησιμοποιούνται μακροχρόνια από τοπικές κοινωνίες σε δοσολογίες που καθορίζνται από τον εκάστοτε τοπικό θεραπευτή.
– Αρωματικά φυτά, που παράγουν αιθέρια έλαια με συνήθως ευχάριστη οσμή και γεύση.
– Ένα από τα πλέον διαδομένα βότανα μας είναι το τσάι του βουνού. Το τσάι του βουνού έχει αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, αναλγητική, κατασταλτική, αντί-υπεργλυκαιμική και αντιμικροβιακή δράση.
– Απο μια παραλλαγή του προκύπτει το θεραπευτικό σκεύασμα Melofer, το οποίο παρασκευάζεται απο εκχύλισμα του φυτού Sederitis scardica και περιέχει 200 ppm σίδηρο. Το σκεύασμα αυτό χρησιμοποιείται για την πρόληψη της αναιμίας.
– Το φασκόμηλο πάλι είναι ένα παραδοσιακό φαρμακευτικό προιόν φυτικής προέλευσης το οποίο χρησιμοποιείται :
– Για την συμπτωματική θεραπεία της ήπιας δυσπεψίας, την ανακούφισητης υπερβολικής εφίδρωσης, την συμπωματική θεραπεία των φλεγμονών στο στόμα και στον λαιμό, αλλά και την ανακούφιση των φλεγμονών του δέρματος.
– Επίσης η κυρία Μαλούπα αναφέρθηκε εξάλλου :
– Στο χελιδονόχορτο το οποίο περιέχει καρδιωτονωτικούς γλυκοσίδες και σαπωνίνες. Η χρήση του συγκεκριμένου φυτού ξεκίνησε στην διάρκεια του 13ου αιώνα για την θεραπεία ελκών, ενώ οι καρδιοτονωτικές του ιδιότητες είναι γνωστές από 1775.
– Στα Κυνορροδή. Η απόσταξη των ρόδων άρχισε στην Περσία μεταξύ του 810 με 817 μ.Χ. Η δρόγη είναι καρποί του φυτού, οι οποίοι είναι πλούσιοι σε βιταμίνες C, A, ριβοφλαβίνη, νικοτινικό οξύ, κιτρικό οξύ, σάκχαρα, καροτένια.
– Η Ελλάδα αποτελεί έναν χλωριδικό παράδεισο στην Ευρώπη. Διαθέτει συνολικά 6.600 φυτικά taxa, το 22,2% των οποίων είναι ενδημικά (1.462 taxa). Αποτελεί το 50% της φυτικής ποικιλότητας της Ευρώπης. Το 80% της φυτικής ποικιλότητας των Βαλκανίων.
– Ιδιαίτερα για τις Κυκλάδες, οι φυτογενετικοί πόροι είναι ιδιαιτέρως πλούσιοι, εμφανίζουν μεγάλη ποικιλότητα, περιλαμβάνουν πολλά ενδημικά είδη (μοναδικότητα), μπορούν να καλλιεργηθούν σε επιχειρηματική βάση και να αξιοποιηθούν αειφορικά. Οι εδαφολογικές και κλιματικές συνθήκες των Κυκλάδων ευνοούν την ανάπτυξη τους και την παραγωγή προιόντων εξαιρετικής ποιότητας.
– Στην Ελλάδα το Εθνικό Δίκτυο Βοτανικών Κήπων αριθμεί 16 μέλη (βοτανικούς κήπους και συλλογές), συνεδριάζει σε ετήσια βάση. Σκοπός του Δικτύου είναι να διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ των μελών της, να προσδιοριστεί ο ρόλος και η αποστολή των Βοτανικών Κήπων, αλλά να αποτελέσει η ίδια ένωση στρατηγικό μέσο ανάπτυξης το οποίο θα συμβάλει στην εναρμόνιση των επιδιώξεων των κήπων.
– Το Εθνικό Δίκτυο Βοτανικών Κήπων προσφέρει εκπαίδευση, παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και υποστήριξη στους καλλιεργητές σε όλη την Ελλάδα. Μέχρι τώρα πολύ καλό έργο έχει παραχθεί στην Νάξο, στην Κρήτη, στην Σαντορίνη, στν Χαλκιδική, στην Φλώρινα και την Ερμιόνη της Πελοποννήσου.
– Ένα όραμα για τις Κυκλάδες : Προτείνεται η δημιουργία ενός δικτύου θεματικών βοτανικών πάρκων και πιλοτικών βοτανικών αγροκτημάτων με σκοπό την αειφόρο αξιοποίηση των σπάνιων και αρωματικών – φαρμακευτικών φυτών. Σε πρώτη φάση στο δίκτυο αυτό μπορούν να ενταχθούν τα νησιά της Σύρου, Αμοργού, Πάρου, Νάξου με επέκταση μελλοντικά στα νησιά Άνδρου, Μήλου και Σαντορίνης.