Ο πρωτογενής τομέας στα μικρά νησιά – προοπτικές
Σύμφωνα με την τοποθέτηση του κ. Μόσχου Κορασίδη, πρώην Γενικού Γραμματέα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, η ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα στα μικρά νησιά των Κυκλάδων, απαιτεί αφενός μια ολοκληρωμένη στρατηγική και αφετέρου την συνέργεια όλων των τομέων και κλάδων που εμπλέκονται σε αυτή την διαδικασία.
Για τον κ. Κορασίδη, ο γεωγραφικός – νησιωτικός χώρος του Αιγαίου Πελάγους αποτελεί ένα μείζον μειονέκτημα. Είναι απομονωμένος. Η πρόσβαση είναι δύσκολη. Το κόστος παραγωγής και μεταφοράς μεγάλο, η έλλειψη επαρκών φυσικών πόρων σημαντική, όπως εξίσου σημαντική είναι και η έλλειψη διοικητικών και άλλων τεχνικών υποδομών.
Όλα αυτά τα μείον όμως δεν κατάφεραν να δαμάσουν το πνεύμα των νησιωτών και όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο κ. Κορασίδης : «Υπήρχε γνώση και το «χέρι μάστορα» και των τεχνιτών γνώριζε όλες τις ανάγκες σε πλήρη συνέργεια με το περιβάλλον. Ο μάστορας δεν είχε ISO αλλά ήξερε πώς να κάνει τον προσανατολισμό ενός κτιρίου για να έχει δροσιά το καλοκαίρι και ζέστη το χειμώνα, και πώς να προστατεύει το λιγοστό έδαφος, αλλά και πώς να μαζεύει το ακόμα πιο λιγοστό νερό.
Ειδικότερα, τα κυριότερα σημεία της ομιλίας του κ. Κορασίδη, είναι τα ακόλουθα:
– Ο πρωτογενής τομέας, δηλαδή, η γεωργία, κτηνοτροφία και η αλιεία αποτέλεσαν τη βάση για την εξασφάλιση της διατροφή των νησιών άλλοτε.
– Σήμερα όμως με τους πολυάριθμους επισκέπτες, δίνει στην τροφή το γευστικό χρώμα που χρειάζεται και αναζητεί ο επισκέπτης αλλά και ο κάτοικος που παραμένει σε αυτά τα νησιά από επιλογή.
– Έρευνες έχουν δείξει ότι το δεύτερο κριτήριο για την επιλογή ενός τόπου για τουρισμό, αποτελεί η γαστρονομία του.
– Δηλαδή, η διατροφή και η τοπική κουζίνα, συνδυαζόμενα με άλλα τοπικά χαρακτηριστικά, μπορούν να αποτελέσουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
– Η γεύση είναι μνήμη και αυτό που πρέπει να κάνει ένας τόπος είναι να προκαλεί την ανάμνηση σε εκείνον που τον επισκέπτεται.
– Τοπική γαστρονομία – τοπική κουζίνα, χωρίς την παραγωγή τοπικών προϊόντων δεν μπορεί να υπάρξει.
– Έτσι ο πρωτογενής τομέας συνδέεται άρρηκτα με τον τουρισμό.
– Σημαντική εξάλλου είναι η συνεισφορά του πρωτογενούς τομέα στη διατήρηση του περιβάλλοντος και του μοναδικού ελκυστικού τοπίου που δημιουργεί στα νησιά.
– Αναζητώντας τις προοπτικές ανάπτυξης δε μπορούμε και δεν πρέπει να περιοριστούμε στην ανάπτυξη του αγροτικού τομέα. Στόχος μας πρέπει να είναι η ανάπτυξη των άλλων τομέων της οικονομίας με επίκεντρο τον πρωτογενή τομέα και τις δυνατότητες του και να δημιουργήσουμε τις συνέργειες που πρέπει να δημιουργηθούν σε ένα περιβάλλον κρίσης.
– Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα στα μικρά νησιά ;
Πρέπει να δούμε:
– Τη βάση και τις χρηματοοικονομικές συνθήκες σε επίπεδο παραγωγής, παραγωγικής νησιωτικής εκμετάλλευσης. (Προσπάθεια ανανέωσης γεωργικού πληθυσμού).
– Τα προγράμματα καινοτομίας για την αξιοποίηση φαρμακευτικών –αρωματικών φυτών, μπορούν να δώσουν λύσεις στα σύνθετα προβλήματα των μικρών νησιών.
– Αξιοποιώντας τα προγράμματα καινοτομίας θα αξιοποιήσουμε την επιστημονική γνώση για την πιστοποίηση παλαιών τεχνικών και πρακτικών παραγωγής τοπικών προϊόντων όπως η λούζα, το ξινοτύρι, τα τουρσί, τα αρωματικά προϊόντα, τα προϊόντα μελισσοκομίας, κ.α. ώστε να διασφαλίσουμε τη σωστή παραγωγή και τροποποίηση τους ώστε να δώσουμε σε αυτά, μεγαλύτερη υπεραξία που είναι το ζητούμενο.
– Σημαντική παράμετρος – η συνέχιση της εφαρμογής του ειδικού καθεστώτος ενίσχυσης των μικρών νησιών του Αιγαίου, για τις τοπικές καλλιέργειες των νησιών, ελαιώνες, αμπέλια και για την αντιμετώπιση του αυξημένου κόστους παραγωγής και μεταφοράς των ζωοτροφών που είναι κρίσιμο για τη διατήρηση και ανάπτυξη της κτηνοτροφίας
– Ειδικά μέτρα υπάρχουν για τη προστασία τοπικού πολλαπλασιαστικού υλικού καθώς και τις τοπικές φυλές των ζώων που είναι προσαρμοσμένες στο ειδικό περιβάλλον των νησιών, δίνοντας ξεχωριστά, ποιοτικά, τοπικά προϊόντα.
– Το νέο επιχειρησιακό πρόγραμμα αλιείας προβλέπει παράλληλα ρυθμίσεις που θα βοηθήσουν την προστασία των αλιευτικών αποθεμάτων με την εισαγωγή νέων μεθόδων ιχθυανάπαυσης σε αντιστοιχία με την αγρανάπαυση ώστε να επιβιώνουν οι ψαράδες μας και να διατηρηθούν τα αλιευτικά αποθέματα
– Γγια την βελτίωση και τη διατήρηση της παραγωγικής ικανότητας των μικρών νησιών, υπάρχει ειδική πρόνοια, για την αποταμίευση νερού, μέσα από μικρές δεξαμενές και φράγματα
– Στην αλιεία, μια σειρά από μέτρα θα βοηθήσουν τους ψαράδες να αισθάνονται ασφάλεια με τα μικρά καταφύγια, αλλά και να δημιουργήσουν συμπληρωματικές δραστηριότητες απασχόλησης.
– Ειδικά μέτρα για τη στήριξη της μεταποίησης των προϊόντων ή τις συσκευασίας και της τυποποίησης.
– Μικρά νησιά – μικρές παραγωγές, αξία έχει τα προϊόντα αυτά να μεταποιούνται τοπικά είτε από μικρές ομάδες παραγωγών και αγροτικούς ή γυναικείους συνεταιρισμούς είτε από τις ίδιες τις τοπικές επιχειρήσεις.
– Μια σειρά από νέους θεσμούς που καθιερώθηκαν το 2014 με τη συμβολή του κ. Τσαφτάρη βοηθούν σημαντικά την απόκτηση υπεραξίας για τα λιγοστά σε παραγωγή – ούτως ή άλλως – τοπικά προϊόντα, από τους κατοίκους των μικρών νησιών, με σημαντικότερα : Τις αγορές των παραγωγών, Τα λειτουργικά επισκέψιμα αγροκτήματα, την οικοτεχνία, την βελτίωση των όρων άσκησης του αγροτουρισμού, τον αλιευτικό τουρισμό, τον οινοτουρισμό, την εισαγωγή απλούστερων διαδικασιών για το καθεστώς λειτουργίας των μικρών σφαγείων, αλλά και την ειδική ρύθμιση όπου κατ’ εξαίρεση και κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορεί σε μικρά τυροκομεία, από τους ίδιους τους κτηνοτρόφους να παράγονται ιδιαίτερα γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως το ξινό της Σίφνου, της Κέας, το αρσενικό της Νάξου κ.α.
– Επιστέγασμα των παραπάνω αποτελούν οι νέοι κανονισμοί και τα παραδοσιακά και τα ορεινά προϊόντα.
Πως η εξέλιξη της τεχνολογίας μπορεί να βοηθήσει τις προοπτικές του πρωτογενή τομέα στα νησιά ;
– Η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που διευκολύνεται από την μείωση της τιμής των μικρών ανεμογεννητριών και των φωτοβολταικών και της γεωθερμίας
– Πρωτοβουλία για ελληνικό πρωινό
– Θεματικές εκδρομές
Τι σημαίνει πρωτογενής τομέας για τα μικρά νησιά των Κυκλάδων ;
– Πλούσια παραδοσιακά προϊόντα
– Αναγκαίος για την οικονομική επιβίωση των νησιών
– Υπαρξη πλαισίου στήριξης
– Ανάγκη για νέα νησιωτική προσέγγιση και στρατηγική
– Κλειδί η συνέργεια με τουρισμό
Από πού ξεκινάμε ;
– Με δράσεις για το έδαφος
– Με το νερό
-Με την ενέργεια
-Με φυτική παραγωγή και κτηνοτροφία
– Με την αλιεία
– Με παραδοσιακά προϊόντα
– Με την γαστρονομία
– Με την οικοτεχνία και τον αγροτουρισμό
– Με την μεταποίηση και τυποποίηση